Βιβλιοκρισία ἐκδόσεως Κανόνος, Μητροπολίτου Ἔτνα κ. Χρυσοστόμου

Εισαγωγικά, π. Δημ. Αθανασίου

          Ο Σεβ. Μητροπ. Έτνα κ. Χρυσόστομος, μας έκανε την τιμή μιας πολύ καλής βιβλιοκρισίας στην αγγλική, η οποία πρόκειται να δημοσιευθεί στο επόμενο τεύχος του Περιοδικού του (Ορθόδοξος Παράδοσις/Orthodox Tradition). Πρόκειται για έντυπο υψηλού επιστημονικού επιπέδου, μεγάλης κυκλοφορίας (έντυπης και ηλεκτρονικής μορφής), μεταξύ των εκκλησιαστικών και ακαδημαϊκών κύκλων στις ΗΠΑ.
          "Ο Σεβ. Μητροπ. ῎Ετνα κ. Χρυσόστομος (κατὰ κόσμον Ἰωάννης Γκονζάλεζ δε Ἰτουρριάγα Ἀλεξόπουλος), ἐγεννήθη εἰς Καλιφόρνιαν τῶν Η.Π.Α. ἐν ἔτει 1943. Είναι πτυχιούχος ῾Ιστορίας, ᾿Ορθοδόξων Σπουδών και Ψυχολογίας εκ του Πανεπιστημίου της Καλιφορνίας, του «Κέντρου ᾿Ορθοδόξων Παραδοσιακών Σπουδών» και του Πανεπιστημίου του Πρίνστον, όπου και συνεπλήρωσε την Διδακτορικήν αυτού Διατριβήν. ῎Εχει διδάξει εις τα Πανεπιστήμια της Καλιφορνίας και του Άσλαντ, εις το Θεολογικόν Σεμινάριον του Άσλαντ και εις το Θεολογικόν ᾿Ινστιτούτον της Ουψάλης Σουηδίας, διετέλεσε δε «ειδικός ερευνητής» εις την Θεολογικήν Σχολήν του Χάρβαρντ, εις το Πανεπιστήμιον της ᾿Οξφόρδης και εις το Πανεπιστήμιον της Ουάσινγκτων.

          ᾿Επίσης, έχει διδάξει ως «Επισκέπτης Καθηγητής» εις τα Πανεπιστήμια Βουκουρεστίου και ᾿Ιασίου Ρουμανίας. Κατά τα έτη 2002-2003 διετέλεσε Διευθυντής του ῾Ιδρύματος Φούλμπραιτ της Πρεσβείας των Η.Π.Α. εις το Βουκουρέστιον Ρουμανίας. Είναι ιδρυτής της ῾Ιεράς Μονής του ῾Αγίου Γρηγορίου Παλαμά εις ῎Ετνα Καλιφορνίας και έχει γράψει αρκετά βιβλία και άρθρα εις περιοδικά της αλλοδαπής, είναι δε επί του παρόντος ᾿Ερευνητικός Προϊστάμενος εις το «Κέντρον Παραδοσιακών ᾿Ορθοδόξων Σπουδών» της ῎Ετνα".

Ελεύθερη απόδοση του κειμένου

          Ἁγίου Μαξίμου τοῦ Γραικοῦ, «Κανών Παρακλητικός εἰς τό Θεῖον καί Προσκυνούμενον, Πανάγιον καί Παράκλητον Πνεῦμα», Ἀθήνα, Ἐκδόσεις ΣΤΑΜΟΥΛΗ, 2014.

          Τό βιβλίο περιέχει τήν ἑλληνική μετάφραση τοῦ θαυμασίου Κανόνος πρός τό Ἅγιο Πνεῦμα, τόν ὁποῖο ἔγραψε  ὁ  ἅγ. Μάξιμος ὁ Γραικός (1470 ἤ  1475, + 1556), τό μοναδικό παρόμοιο κείμενο στήν Ἐκκλησιαστική Ὑμνογραφία. Εἶναι μετάφραση στήν ἐκκλησιαστική Ἑλληνική γλῶσσα ἀπό τό νεοελληνικό κείμενο, βασισμένη στό Σλαβωνικό πρωτότυπο, ἀπό τόν εἰδικό στήν Πατερική Θεολογία  Ἀντώνιο Μάρκου, τοῦ Κέντρου Ἁγιολογικῶν Μελετῶν «Ὅσιος Συμεών ὁ Μεταφραστής», καί  τοῦ  ὁποίου ἐπιστημονικές μονογραφίες ἔχουν ἐκδοθεῖ στήν ἀγγλική γλῶσσα  ἀπό τό Κέντρο Παραδοσιακῶν Ὀρθοδόξων Σπουδῶν. Ἡ μετάφραση, μέ εἰσαγωγή  τοῦ  μεταφραστή, ἔχει ἀποδοθεῖ  σέ ὡραιότατα ἑλληνικά.

        Τό βιβλίο, πέραν τοῦ ὅτι εἶναι μία ἐνδιαφέρουσα συνεισφορά στήν Ἐκκλησιαστική Ὑμνογραφία, εἶναι ἕνα ἀριστούργημα  τῆς  ἑλληνικῆς  ἐκκλησιαστικῆς  ποιήσεως.

          Ὁ ἅγ. Μάξιμος γεννήθηκε στήν Ἄρτα, σέ ευγενή Βυζαντινή οἰκογένεια. Σπούδασε σέ διάφορα διακεκριμένα Πανεπιστήμια τῆς Δύσεως, ὅπου ἡ  πολυμάθειά του ἀναγνωρίσθηκε καί ἐπαινέθηκε εὐρέως (λέγεται, ὅτι ἔγραψε πλέον τῶν 300 βιβλίων). Γιά κάποιο διάστημα μπῆκε σέ μία Καρθουσιανή μοναστική κοινότητα (ἤ στόν Δομινικανικό Οἶκο τοῦ ἁγ. Μάρκου στή Φλωρεντία, σύμφωνα μέ ἄλλες πηγές). Ἐπιστρέφοντας στήν Ἀνατολή, στίς ἀρχές τοῦ 16^ου αἰ., ἔγινε μοναχός στήν Ἀθωνική Μονή Βατοπεδίου, ὅπου πῆρε τό ὄνομα Μάξιμος καί δέχθηκε τήν Ἡσυχαστική παράδοση τῆς νοερᾶς προσευχῆς. Μετά  ἀπό  διαμονή δέκα ἐτῶν στή Μονή Βατοπεδίου, ἐστάλη  ἀπό  τό  Οἰκουμενικό Πατιαρχεῖο στή  Μόσχα, μέ  σκοπό νά βοηθήσει στήν μετάφραση τῶν Λειτουργικῶν βιβλίων. Στή Ρωσία  ἄσκησε κριτική στήν ἠθική κατάπτωση  τας  κοινωνίας  καί  τῆς  Ἐκκλησίας, μέ  ἀποτέλεσμα νά φυλακισθεῖ, κατηγορούμενος γιά αἵρεση, σέ  δύο μοναστήρια, κάτω ἀπό πολύ ἄσχημες συνθήκες, γιά διάστημα 26  ἐτῶν! Τελικά τό  1551  ἀπελευθερώθηκε, μέ κλονισμένη ὑγεία, καί στάλθηκε  στή Λαύρα  τῆς  Ἁγίας  Τριάδος – ἁγ. Σεργίου, ὅπου πέρασε τά τελευταῖα του χρόνια. Ἡ  ἁγιότητά  του διακηρύχθηκε  ἀπό τό  Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο  καί  τήν Ρωσική Ἐκκλησία  καί  συχνά  ἀποκαλεῖται «Νέος Φωτιστής  τῆς Ρωσικῆς  Γῆς». Τιμᾶται  τήν  21^η Ἰανουαρίου.

          Ἀτυχῶς ὁ ἅγ. Μάξιμος ὁ Γραικός δέν εἶναι εὐρέως γνωστός στήν Ἑλλάδα. Ὡς ἐκ τούτου  αὐτό τό ἔργο, ὄμορφα τυπωμένο καί διακοσμημένο μέ εὐάριθμες εἰκόνες, συντελεῖ στή γνώση τοῦ Ἁγίου  καί τοῦ ἔργου του στή γενέτειρά του. Γιά τόν σκοπό αὐτό ὁ τόμος περιέχει ἕνα πολύ ἀκριβές καί διαφωτιστικό Εἰσαγωγικό Σημείωμα  τοῦ Βλασίου Σαββίδη, Ὁμοτίμου Καθηγητοῦ τοῦ Πολιτειακοῦ Πανεπιστημίου τῆς Καλλιφόρνια, τό  ὁποῖο  περιέχει ἕναν ἐκτεταμένο Βίο τοῦ ἁγ. Μαξίμου καί σχόλια στόν ἴδιο τόν Κανόνα.

         Δύο δημοφιλεῖς Ἕλληνες συγγραφεῖς, ὁ Πρωτοπρεσβύτερος Δημήτριος Ἀθανασίου, Χημικός  καί Κληρικός τῆς ἐπισήμου  Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς  Ἑλλάδος, καί ἡ σύζυγός του Πρεσβυτέρα Χαρούλα Τσουλιάη, Φιλόλογος, ἐμπνεύσθηκαν, συνέθεσαν καί ἐξέδωσαν αὐτό τόν τόμο. Ὁ π. Δημήτριος συνεισέφερε (στήν ἔκδοση), ἕνα ἐξαιρετικό τμῆμα τοῦ βιβλίου, τό ὁποῖο περιέχει ἱστορικές, φιλολογικές  καί θεολογικές ἐκτιμήσεις τοῦ Κανόνος, ὅπως ἐπίσης  καί  ἕνα συγκινητικό ἐγκώμιο στόν ἅγ. Μάξιμο, βασισμένο σέ κείμενα τοῦ Γέροντος Ἰωσήφ τοῦ Βατοπεδινοῦ, ὁ  ὁποῖος θεωροῦσε τόν Ἅγιο – ὅπως  ὁ  π. Δημήτριος τονίζει  μέ  ἔμφαση, ἐναντιούμενος στούς ἀστήρικτους, ἀλλά  συχνούς ἰσχυρισμούς, ὅτι ὁ Ἅγιος ἦταν φορέας τοῦ Δυτικοῦ Οὐμανισμοῦ στή Ρωσική Ἀνατολή –  ἕναν Ἀπόστολο τοῦ  Ἁγίου Ὄρους  καί  τῶν  ἡσυχαστικῶν του παραδόσεων, τίς  ὁποίες κληροδότησε  στή Ρωσική γῆ.

          Κατά τόν Γέροντα Ἰωσήφ,  ὁ ἅγ. Μάξιμος ἦταν – μεταξύ ἄλλων – ἕνας ἀσκητής Μάρτυρας, ἕνας φωτισμένος διδάσκαλος τῆς Ὀρθοδοξίας, ἕνας κάτοχος τῆς ὑπομονῆς  καί  τῆς  ταπεινώσεως, ἕνας ἄνθρωπος τῆς ἀγάπης  καί  τῆς  συγχωρήσεως, στολισμένος  καί μέ  ἀναρίθμητες ἄλλες  ἀρετές.

          Τό βιβλίο κλείνει μέ δύο παραρτήματα.

          Τό πρῶτο περιλαμβάνει Τροπάρια πρός τιμήν τοῦ ἁγ. Μαξίμου, τά ὁποῖα συντέθηκαν  ἀπό  τόν  Ἀντ. Μάρκου  καί μελοποιήθηκαν  σύμφωνα  μέ  τήν  Βυζαντινή  Μουσική,  ἀπό  τόν  Πρωτοψάλτη Γεώργιο Χρονόπουλο.

          Τό δεύτερο εἶναι ἕνας εὐφράδης ποιητικός Ἀκάθιστος (Χαιρετισμοί) τοῦ Ἀντ. Μάρκου, πού ἔχει συντεθεῖ σέ ὑψηλή πνευματικά καί ζωογόνο γλῶσσα, ἡ ὁποία σέ τελευταῖα ἀνάλυση ὑπερβαίνει τά ὅρια λόγων καί εἰκόνων καί βοηθεῖ στήν ἄνοδο καί κοινωνία  μέ  τόν Χριστό, διά τοῦ ἁγ. Μαξίμου.

         Τό βιβλίο συνολικά εἶναι μία  πολύ  ἐμπνευσμένη ἔκδοση. Τό συνιστῶ σέ  ὅλους  τούς ἑλληνόφωνους  ἀναγνώστες μας  καί  σέ  ὁποιονδήποτε ἔχει δυνατότητα ἀναγνώσεως ἑλληνικῶν ἐκκλησιαστικῶν κειμένων.

+  Ὁ Ἔτνα Χρυσόστομος