Ἡ πνευμ. προσωπογραφία τοῦ ἁγ. Μ. μέσα ἀπό ἕνα ὑμνογρ. ποίημα τοῦ γ. Ἰωσήφ Βατοπεδινοῦ, π. Δημ. Ἀθανασίου

 Ἀπό τήν ἔκδοση τοῦ Κανόνα πρός το Ἅγιο Πνεῦμα

Ἀντί ἄλλου  ἐπιλόγου  τοῦ  παρόντος Εἰσαγωγικοῦ Σημειώματος, παραθέτουμε σύντομό κείμενό μας (2013) ὑπό τόν ἀνωτέρω τίτλο.

Ἕνα ἀπό τά ὑμνογραφικά κείμενα τοῦ μακαριστοῦ Γέροντος Ἰωσήφ τοῦ Βατοπαιδινοῦ,  εἶναι καί ἡ  «Ἱερά Ἀκολουθία τοῦ Ὁσίου καί Θεοφόρου Πατρός  ἡμῶν Μαξίμου τοῦ Βατοπαιδινοῦ». Ὁ Κανόνας τοῦ Ἁγίου τοῦ Ὄρθρου ἀρχίζει μέ παρακλητική προσευχή τοῦ μακαριστοῦ Γέροντος («Βεβαρημένον τοῖς πολλοῖς μου πταίσμασι, τὸν νοῦν Φιλάνθρωπε, φώτισον καὶ λῦσον τὴν ἐμὴν διάνοιαν,  ὅπως ὑμνήσω Μάξιμον, τὸν σὸν δοῦλον ἀξίως, καὶ τὸν αὐτοῦ μέγαν ἔπαινον, πλέξω εὐφροσύνως γηθόμενος») και ἔχει τήν ἀκροστιχίδα «Βατο- παιδίου  Μάξιμον  Κλεινόν γεραίρω, Ἰωσήφ». Ὁλόκληρο τό ὑμνογρά-φημα  μπορεῖ νά χαρακτηρισθεῖ  ὡς  μία ὁλοκληρωμένη πνευματική προσωπογραφία τοῦ Ἁγίου Μαξίμου τοῦ Γραικοῦ.

Μέ τό πρόσωπο τοῦ Ἁγίου  ἀσχολήθηκαν διάφοροι ἐρευνητές, μή ἔχοντας ὅμως τίς πνευματικές προϋποθέσεις νά ἑρμηνεύσουν τήν προσωπικότητά του, τόν  χαρακτήρισαν κοινωνικό ἀναμορφωτή, φορέα τοῦ οὐμανιστικοῦ πνεύματος  τῆς Δύσεως στήν Ρωσία,  κ.ἄ. Ὁ μακαριστός Γέρων Ἰωσήφ ὅμως, εἶχε τίς πνευματικές προϋποθέσεις  καί  ἔτσι  στό ἔργο  του σκιαγραφεῖται μία ὁλοκληρωμένη - ὅπως προαναφέ-ραμε – πνευματική προσωπογραφία τοῦ Ἁγίου.

Ὁ Μάξιμος ἦρθε στό Ἅγιο Ὄρος τό 1506 γιά νά γίνει μοναχός, ἔγινε Ἁγιορείτης καί σάν Ἁγιορείτης μετέβη στήν Ρωσία. «Ὁ ἅγ. Μάξιμος ἔμεινε Ἁγιορείτης, ὑπέμεινε ὡς Ἁγιορείτης, δίδαξε καί ἔδρασε ὡς Ἁγιορείτης. Καί αὐτή ἡ Ὀρθόδοξη Ἡσυχαστική Παράδοση τόν ἀνέδειξε σέ πρώτου μεγέθους πνευματικό διδάσκαλο  καί ἀναμορφωτή τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας καί κοινωνίας» (π. Γεώργιος Καψάνης). Ὁ ἅγ. Μάξιμος εἶναι γνήσια Πατερική προσωπικότητα, φορέας τοῦ ἤθους  καί τῆς παραδόσεως τοῦ Ἁγίου Ὄρους, κήρυκας τῆς μετανοίας, τῆς ἀγάπης, τῆς ἀνεξικακίας, τῆς μακροθυμίας, τῆς ὑπομονῆς, μιμητής  τῶν  Παθῶν  τοῦ Χριστοῦ, μιμητής  τοῦ Τιμίου Προδρόμου  καί  τοῦ  Ἀποστόλου Παύλου, Διδάσκαλός, Ὁμολογητής  καί Μάρτυρας.

Γιά τόν Γέροντα Ἰωσήφ ὁ Ὅσιος εἶναι πρῶτα Ἁγιορείτης, «βλάστημα τοῦ Ἄθωνος, Βατοπεδίου θεῖον βλάστημα, ἐγκαλλώπισμα  καί  στέφανος», ἀποτελεῖ δέ ἕνα παράδειγμα τῆς προφητικῆς, ἀποστολικῆς  καί  μαρτυρικῆς ζωῆς  τοῦ Ἁγιορείτη μοναχοῦ καί ὡς γνήσιο τέκνο  τοῦ  Ἄθωνος  τόν χαρακτήριζε:

Α. Ἡ  ἀποταγή  καί  ξενιτεία  τοῦ  κόσμου, γιά τήν ἀγάπη  τοῦ Χριστοῦ. «Ὑπὲρ Χριστοῦ, παθεῖν ἀγάπης ἑλόμενος, ἔξω κόσμου καὶ πατρίδος γέγονας, τὴν ἐμπαθῆ σάρκα καὶ θνητήν, καὶ τὰς κάτω φέρειν προφάσεις ἀποδυσάμενος, τὸ ὕψος ἀπαθείας καὶ τῆς θεολογίας, ἀπεκόμισας Μάξιμε χάρισμα».

Β. Ἡ αὐταπάρνηση, ταπείνωση  καί μοναχική ὑπακοή. «Ὄρει θείῳ ἐν Ἄθῳ, πρότερον οἰκήσας ὅσιε Μάξιμε, τοῖς σοφοῖς πατρᾶσι ὑπετάγης φρονίμως μακάριε, καὶ δικαίως ὤφθης, χαρίτων πλήρης τῶν ἐκείνων, καὶ διδάσκεις ἃ πείρᾳ μεμάθηκας.(Ἀπό τόν Κανόνα τοῦ Ὄρθρου). «Ὄρους ἐπέβης θεωρίας, Μάξιμε θεόφρον τῇ σπουδῇ σου, καὶ ὑψώσεις Θεοῦ, ἀνέλαβες κραυγάζων, εὐλογητὸς εἶ Κύριε, ὁ Θεὸς εἰς τοὺς αἰῶνας».

Γ. Ἡ Ὀρθόδοξη ἡσυχαστική ζωή, ὡς θεραπευτική ἀγωγή τῆς ψυχῆς. «Μετανοίας τοῖς πόνοις, πάθη καθηράμενος, ναὸς πανέντιμος, ὅλος τοῖς πατρᾶσι μιμητὴς ἐχρημάτισας ὅσιε, ἀρετῶν δοχεῖον, ὅλον σαυτὸν μεταμορφώσας, ἀπὸ δόξης εἰς δόξαν τῇ χάριτι».

Δ. Ἡ μέχρις θανάτου πίστη στά Ὀρθόδοξα δόγματα, ὡς ἄριστος θεολόγος καί θεματοφύλακας τῶν πατρώων Ὀρθοδόξων Παραδόσεων. «Ὡραῖός σου ὁ βίος καὶ ἡ σεπτή, ἣν ἐτέ­λεσας Μάξιμε ἔνθεος, ἀποστολή, ὡς ἱεροκῆρυξ καὶ φωτιστής, τῆς ἀχανοῦς Ῥωσσίδος γῆς, σκότει ἀγνωσίας καὶ μαρασμῷ, ἣν ἔστρεψας εὐχαῖς σου, ὀρθῶν δογμάτων πίστιν καὶ τῶν ἠθῶν πρὸς ἐπανόρθωσιν». «Συνέσει καὶ σοφίᾳ πνευματικῇ, ἀνεδεί­χθης διδάσκαλος ἄριστος, θεολογῶν, καὶ Λατίνων θραύων δεινὴν ὀφρύν· τὰ δὲ πατέρων δόγματα, ῥώμῃ ἀνεκήρυξας καὶ σπουδῇ, τοῦ βίου μαρτυροῦντος· καὶ τῇ ὁμολογίᾳ, ἡ τελευτή σου ἐστεφάνωται».

Ε. Θεοτοκοφιλία. Ὡς Ἁγιορείτης ὁ Ὅσιος ἔτρεφε  ἀπεριόριστη ἀγάπη  καί σεβασμό, πρός  τό  ἐξαγνισμένο  καί πάνσεπτο  πρόσωπο  τῆς  Θεομήτορος, γεγονός πού ἡ ἴδια ἡ Παναγία τό ἐπιβεβαίωσε καί μέ τό ὁσιακό του τέλος, κατά  τήν 21^η Ἰανουαρίου  1556. Τήν  ἡμέρα  αὐτή  ἡ  Ἐκκλησία   τιμᾶ  τόν ὁμώνυμο  καί  προστάτη  του  ἅγ. Μάξιμο τόν Ὁμολογητή  καί  στήν Ἱερά  Μονή  τῆς  μετανοίας  του, στό Βατοπαίδι, οἱ  πατέρες  καί  ἀδελφοί  του  τιμοῦν  κατά τό  ἔθος  τήν  ἑορτή  τῆς Παναγίας τῆς Παραμυθίας. Αὐτή  τήν  ἡμέρα παρέδωσε  τό  πνεῦμα  του στά χέρια τοῦ ἀγαπημένου του Κυρίου, γιά νά τόν παραμυθήσει  ἀπό  τούς  κόπους  καί  πόνους  του ἡ  Κυρία  Θεοτόκος, ἡ Βατοπαιδινή μητέρα  του Παραμυθία.

«Τὸ τῆς Πανάγνου θεοφρούρητον Ὄρος, πολλαπλῶς σωτήριον ἀναδειχθέν, ποικίλως τοῖς πᾶσι παρέχει ἀντίληψιν. Καὶ τοῖς μὲν ἐν μετανοίᾳ ζητοῦσι τὸ θεῖον ἔλεος, τὰ κρείττω χαρίζεται. Τοὺς δὲ ὑπερβαλλώντως ἀγωνιζομένους, πατέρας ὁσίους καὶ δικαίους, χάριτος θείας πεπληρωμένους ἀναδείκνυσι. Ὧν εἷς καὶ ὁ παρ᾿ ἡμῖν σήμερον τιμώμενος, ἐπὶ τῇ διπλῇ αὐτοῦ προσφορᾷ, Ὁσίου τε καὶ Διδασκάλου· διὸ εἰκότως αὐτῷ κράζομεν· Χαίροις, πάτερ ἱερώτατε.»

Χαρακτηρισμοί  τοῦ  Ὁσίου  Μαξίμου  ἀπό τον Γέροντα Ἰωσήφ.

Α. Πιστός καί φρόνιμος οἰκονόμος τοῦ Χριστοῦ - τοῦ Ἄθωνος φοιτητής, «ὁ ἀράμενος τόν Σταυρόν τοῦ Κυρίου» - δόκιμος  ἐργάτης  τοῦ Εὐαγγελίου τῆς Χάριτος - ἀρετῆς  δοχεῖον - καλλιεργητής  ἀνθρωπίνων  καρδιῶν.

«Οὗτος γὰρ οἰκονομήσας ἀρίστως, τὸ δοθὲν αὐτῷ τάλαντον, ἐμέρισε πανσόφως ὡς πιστὸς οἰκονόμος. Πάντα γὰρ καταλιπών, τὸν τοῦ Κυρίου Σταυρὸν ἀράμενος, καὶ τῷ περιβλέπτῳ Ἄθωνι φοιτήσας, ἔξω σαρκὸς καὶ κόσμου ἐγένετο·

«Τοῦ Εὐαγγελίου τῆς χάριτος, δόκιμος ἐργάτης ὤφθης, ὡς ἀρετῆς δοχεῖον, Ὅσιε Μάξιμε· τὸν τῆς πίστεως γὰρ σπόρον, κεχερσωμέναις καρδίαις καλλιεργήσας, προθέλυμνα ἐξέτεμες, ὀθνείων παραδόσεων ζιζάνια·….» (Δοξαστικό Μικροῦ Ἑσπερινοῦ).

Β. «Μάρτυς τῇ ἀσκήσει, τῇ προθέσει, τῇ ἀθλήσει» - κόσμημα τῆς Ἐκκλησίας - ὁδηγός μετανοίας τῶν λαῶν.

          «Ὡς γενναῖον ἐν Μάρτυσι τῇ ἀσκήσει τὸ πρότερον, τῇ ἀθλήσει τὸ δεύτερον, τῇ προθέσει γέγονας  Μάρτυς Μάξιμε,  ἐν διωγμοῖς  ταπεινούμενος, βαστάζων  ἐπ᾿ ὤμων σου, τὸν σταυρὸν καὶ ὁδηγῶν,  τοὺς λαοὺς  πρὸς μετάνοιαν καὶ εὐσέβειαν· τῆς σεπτῆς Ἐκκλησίας κόσμος ὤφθης, ἀπονέμων σαῖς πρεσβείαις, τὸν ἱλασμὸν τοῖς τιμῶσί σε.(Προσόμοιο Μεγάλου Ἑσπερινοῦ).

«Μάρτυς κλεινός, τῇ προαιρέσει γενόμενος, τῶν μισούντων, μάστιγας ὑπέμεινας, καὶ τὰ δεσμὰ φέρεις καρτερῶν, καὶ εἱρκτὴν ζοφώδη, ἐν ᾗ ἐκ φθόνου σε ᾤκιζων, δοκοῦντές σε κωλύειν, τοῦ κράζειν ἀνενδότως, τῇ δυνάμει σου δόξα Φιλάνθρωπε».

Γ. Φωτισμένος διδάσκαλος τῆς Ὀρθοδόξου Θεολογίας - κανόνας, τύπος  καί ὁδηγός εὐσεβείας.

«Τῇ τοῦ Πνεύματος χάριτι, ἐλλαμφθεὶς τὴν διάνοιαν, τά  γεώδη ἅπαντα κατεφρόνησας, καὶ περιὼν ἐξεπαίδευσας, λαοὺς πρὸς εὐσέβειαν, θεολόγῳ διδαχῇ, καὶ τῷ ἔργῳ Πατὴρ ἡμῶν, θείᾳ χάριτι, ποδηγῶν πρὸς Χριστὸν πιστῶν τὰ πλήθη, ὁδηγὸς κανὼν καὶ τύπος, καὶ πρεσβευτὴς ἐχρημάτισας».

Δ. Ἄνθρωπος γενναίου φρονήματος - ὑπέρμαχος  τῆς  ἀληθείας καί τῆς εὐσεβείας - Ἀπόστολος  καί Φωτιστής  λαῶν.

          «Πλήρης γενναίου φρονήματος, τῆς σῆς Μονῆς ἀποστάς, τὸν   πλησίον ἐζήτησας, ἄλλος ὡς Ἀπόστολος, εὐσεβείας ὑπέρμαχος, θυμὸν μισούντων οὐκ ἐδειλίασας, εἰρκτῇ καὶ πόνοις οὐ κατενάρκησας· ὢ τῆς ἀνδρείας σου, Μάξιμε πανόλβιε!»

«Τὸ τοῦ Ἄθωνος βλάστημα, καὶ Μονῆς σου ἐντρύφημα, συνελθόντες ἅπαντες σὲ γεραίρομεν, ὡς ἀριστέα πανθαύμαστον, ὡς ἄλλον ἀπόστολον ὡς φωτίσαντα λαούς, ἀληθείας ὑπέρμαχον, ὡς κρατύναντα, εὐσεβείας τὰ δόγματα σπουδῇ σου».

Ε. Ὑπόδειγμα πραότητος  και ὑπομονῆς.

         «Πᾶσαν τοῦ   ἐχθροῦ  τὴν ἔφοδον,  καὶ τῶν φθονούντων ποινάς, ὑπομείνας πραότατα, τὰ τῆς νίκης γέρα σοι, ἐκομίσω μακάριε, τῆς σῆς προθέσεως οὐ διήμαρτες, πεπλανημένους λαοὺς ἐφώτισας, θείαν ἐπίγνωσιν, βίου τὴν ὀρθότητα ποδηγετῶν, μάρτυς τὴν προαίρεσιν, Μάξιμε γέγονας».

«Τῆς κε­κρυμ­μέ­νης ἐν Χρι­στῷ ζω­ῆς, καρ­πο­φο­ρῶν τὴν λαμ­πρό­τη­τα τοὺς ποι­κί­λους πει­ρα­σμοὺς καὶ θλί­ψεις καὶ βα­σά­νους, ἀνεν­δό­τως ἤνεγ­κας, θε­ο­φό­ρε πά­τερ Μά­ξι­με· δι᾿ ὧν ὡς χρυ­σὸς ἐν κα­μί­νῳ δο­κι­μα­σθείς, ὑπὲρ ἥλι­ον ἔλαμ­ψας, καὶ τῶν πα­θῶν τοῦ Σω­τῆ­ρος, σύμ­μορ­φος γέ­γο­νας· καὶ νῦν τῆς δό­ξης αὐ­τοῦ κα­τα­τρυ­φῶν καὶ τῷ τῆς ὁμο­λο­γί­ας στε­φά­νῳ λαμ­πρῶς πε­ποι­κιλ­μέ­νος, ἀδι­α­λεί­πτως πρέ­σβευε, ὑπὲρ τῶν ψυ­χῶν ἡμῶν.(Ἀπό τήν Λιτή).

Στ. Ὑπόδειγμα ἀγάπης, ἀμνησικακίας, συγχωρητικότητας καί μακροθυμίας, «εἰς τύπον  τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ».

         «Πᾶσαν  ὑπερβὰς  προσπάθειαν, διὰ  τὴν  μείζω πασῶν, ἀρετῶν καὶ ἀκρότητα, Μάξιμε μακάριε, ἐν δεσμοῖς ἐκαρτέρησας, ἀμνησικάκως ὡς ὁ Δεσπότης σου, τῶν διωκτῶν σου ὑπερευχόμενος, τούτων μετέβαλες, τὴν πρὸς σὲ διάθεσιν, μακροθυμῶν».

Ζ’. Θεοειδής Διδάσκαλος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ρωσίας.

          « Ὡραῖός σου ὁ βίος καὶ ἡ σεπτή, ἣν ἐτέλεσας Μάξιμε ἔνθεος, ἀποστολή, ὡς ἱεροκῆρυξ καὶ φωτιστής, τῆς ἀχανοῦς Ῥωσσίδος γῆς….».

….. «καὶ σὺ σκίρ­τα καὶ χό­ρευε, ἡ ἐν Ῥωσ­σίᾳ Ἐκ­κλη­σία τοῦ Θε­οῦ, τοι­οῦ­τον ὁδη­γὸν πλου­τή­σα­σα, καὶ θε­ο­ει­δῆ δι­δά­σκα­λον, ἀσφα­λῶς σε ὁ­δη­­γοῦν­τα, πρὸς σω­τη­ρί­ους νο­μας».

Η’. Μύστης τῆς ἀληθινῆς σοφίας - ἐλεγκτής τῶν αἱρετικῶν δοξασιῶν - ἄριστος ἀθλητής  στούς  ἱερούς  ἀγώνες.

«….τῆς ἀλη­θοῦς γὰρ σο­φί­ας, μύ­στης γε­νό­με­νος, δο­κη­σι­σό­φων φλη­να­φή­μα­τα, καὶ αἱ­ρε­τι­κῶν γλωσ­σαλ­γί­ας, τῷ σῷ λό­γῳ δι­ή­λεγ­ξας καὶ πόῤ­ῥω ταῦ­τα ἀπέῤ­ῥι­ψας, τοῦ εὐ­σε­βοῦς πλη­ρώ­μα­τος».

«Τὸν ἐν σο­φίᾳ πε­ρι­φα­νῆ, καὶ ἐν ἱε­ροῖς ἀγῶ­σιν ἀρι­στεύ­σαν­τα, Μά­ξι­μον τὸν φε­ρω­νύ­μως μέ­γαν, πᾶς ὁ τοῦ Θε­οῦ λα­ὸς καὶ ἐξαι­ρέ­τως ὁ Ἄθως, ὕμνοις καὶ ᾠδαῖς εὐ­φη­μή­σω­μεν».

«Τῇ φιλοσόφῳ σπουδῇ σου, τὸν ἔξω ἄνθρωπον, ἐπλούτησας θεόφρον, καὶ ἀσκήσει τὴν χάριν, τῶν θείων ἀποστόλων ἔνδον λαβών, Ἐκκλησίας τὸ πλήρωμα, ταῖς διδαχαῖς σου, στηρίξας ἀθλητικῶς, ταύτας Μάξιμε ἐσφράγισας».

Θ. Μιμητής  τοῦ Ἀποστόλου Παύλου στούς κόπους  καί τίς θλίψεις.

          «...οὗ­τος γὰρ κα­τὰ Παῦ­λον, ὡς αὐ­τοῦ ζη­λω­τής, ἐν κό­ποις καὶ θλί­ψε­σιν ὑπερ­βαλ­λών­τως, καὶ ἐν φυ­λα­καῖς πε­ρισ­σο­τέ­ρως, ὑπὲρ τῆς εὐ­σε­βεί­ας δο­κι­μα­ζό­με­νος, τὴν ζω­ὴν δι­ε­λή­λυ­θε».

Ι. Μιμητής τῶν Πατέρων - αὐστηρός τηρητής  τῆς  Πατερικῆς Παραδόσεως  καί  Θεολογίας.

          «Τὴν  τῶν Πατέρων  ζηλώσας, θείαν  παράδοσιν, πράξει καὶ θεωρίᾳ τὸν σὸν βίον τυπώσας, ἐσφράγισας ἀγάπῃ λαοὺς νουθετῶν, καὶ Ἐκκλησίας τὰ δόγματα, τῇ θεολόγῳ σου γλώσσῃ ἐπικροτῶν».

ΙΑ. Μιμητής  τοῦ ζήλου  τοῦ  ἁγ. Ἰωάννη  τοῦ Βαπτιστή.

          «Τοῦ  Βαπτιστοῦ  σὺ  τὸν ζῆλον, ἐκμιμησάμενος, μετάνοιαν διδάσκεις τοῖς  λαοῖς  θεῖε  Πάτερ, πλὴν  φθόνῳ  τῶν κρατούντων διαβληθείς, τῇ εἰρκτῇ κατακέκλεισαι, χρόνοις τριάκοντα Μάξιμε καὶ εὐχαῖς, ἐπεσφράγησας τὸν βίον σου».

ΙΒ. Ὁ «παιδαγωγήσας ἑαυτόν ἐν Ὄρει τοῦ Ἄθωνος» - νέος Ἱσαπόστολος.

          «Ἀσκήσει τὸ πρότερον, παιδαγωγήσας σαυτόν, ἐν ὄρει τοῦ Ἄθωνος, καὶ νεκρωθεὶς τῷ Θεῷ, τὸν κόσμον κατέλαβες· μέγας φανεὶς παμμάκαρ ἰσαπόστολος νέος, ἔστρεψας πλανωμένους εἰς ὁδοὺς τοῦ Κυρίου, διὸ θεόφρον Μάξιμε, ἡμῶν μνημόνευε». (Ἀπολυτίκιον).

ΙΓ. Ἡσυχαστής – Ποιμένας  και Διδάσκαλος.

          «Ὑπετάγης  τῷ Θεῷ,  καὶ ὑπετάγη σοι σοφέ, σαρκὸς τὰ πάθη καὶ ὁ νοῦς, τῆς ἀπαθείας τῷ φωτί, τῇ θεωρίᾳ τοῦ κρείτονος κατελάμθη· σοφίᾳ παιδευθείς, τὰ θεῖα πάσχων λαλεῖς, καὶ γέγονας ποιμήν, σώζων ἐκ πλάνης λαοὺς, Πνεύματος θείου ὤφθης δοχεῖον, τοῦ ἀπροσίτου καὶ θείου φωτός. Μάξιμε θεῖε…»

ΙΔ. Πηγή ὑδάτων ζωῆς διψώντων  καί πτωχῶν λαῶν - κοινωνός τῶν ἄθλων τῶν Ἀποστόλων καί Μαρτύρων - Ὁμολογητής.

          «Ὅσιε πάτερ, τοῦ Παρακλήτου φωτὶ ἐλαμφθείς, ποταμοὺς ὑδάτων ζωῆς ἀνέβλυσας, καὶ διψῶντας λαοὺς ἐνδείᾳ τηκομένους, εἰς λειμῶνας ζῶντας μετέβαλες· τὰ ἤθη δὲ τούτων ἀναπλάσας, λαὸν Κυρίου τούτους ἀπετέλεσας. Ἀποστόλων καὶ Μαρτύρων κοινωνήσας τοῖς ἄθλοις, ὁμολογίᾳ τὸν βίον σου ἐσφράγισας…».

ΙΕ. Φύλακας καί πρόβολος τῶν Ὀρθοδόξων θεσμῶν - κληρονόμος θεοφθόγγων ρητόρων - μιμητής  τῶν  θεοφθόγγων Ἁγίων Ἀποστόλων.

«Δεσμοῖς προ­σω­μί­λη­σας, καὶ φυ­λα­καῖς ζο­φε­ραῖς, ὡς φύ­λαξ καὶ πρό­βο­λος, τῶν ὀρ­θο­δό­ξων θε­σμῶν, θε­ό­σο­φε Μά­ξι­με…».

«Ρητόρων ἐδείχθης κληρονόμος, θεο­φθόγγων τῶν θείων Ἀποστόλων, τὴν τούτων ὁδὸν ἐβάδισας προθύμως, γράφων καὶ διδάσκων, τὸν Κύριον ὑμνεῖτε καὶ ὑπερυψοῦτε εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας.(Ἀπό τόν Κανόνα τοῦ Ὄρθρου).

ΙΣΤ. Μυστικός θεολόγος, συγγραφέας  καί φιλόσοφος - ἰχνηλάτης  τῶν βημάτων τῶν Ὀρθοδόξων Πατέρων  καί μιμητής - σοφός συγγραφέας διδαγμάτων - δοχεῖον ἀρετῶν.

          «Ἀνακαθάρας σου τὸν νοῦν, ἐν πράξει καὶ θεωρίᾳ, θεολόγος ὄντως πάτερ ἐγένου, καὶ διδάγματα σοφά, συγγράφων διετέλεσας, καὶ ἐκκλησίας κόσμος, λαμπρὸς ἐδείχθης μακάριε». (Ἀπό τόν Κανόνα τοῦ Ὄρθρου).

«Ἰχνηλατῶν πάσῃ σπουδῇ, τοῖς βήμασι τῶν Πατέρων, μιμητὴς τούτων ἐδείχθης θεόφρον, καὶ ἐπ᾿ ὤμων τὸν Σταυρόν, ὁδὸν στενὴν διήνυσας, καὶ νῦν γῆν τῶν πρᾳέων, σὺν τούτοις Μάξιμε εἴληφας». (Ἀπό τόν Κανόνα τοῦ Ὄρθρου).

«Μετανοίας τοῖς πόνοις, πάθη καθηράμενος, ναὸς πανέντιμος, ὅλος τοῖς Πατρᾶσι μιμητὴς ἐχρημάτισας Ὅσιε, ἀρετῶν δοχεῖον, ὅλον σαυτὸν μεταμορφώσας, ἀπὸ δόξης εἰς δόξαν τῇ χάριτι».

«Τῇ φιλοσόφῳ σπουδῇ σου, τὸν ἔξω  ἄνθρωπον,  ἐπλούτησας θεόφρον, καὶ  ἀσκήσει τὴν χάριν, τῶν θείων Ἀποστόλων ἔνδον λαβών, Ἐκκλησίας τὸ πλήρωμα, ταῖς διδαχαῖς σου, στηρίξας ἀθλητικῶς, ταύτας Μάξιμε ἐσφράγησας».

ΙΖ. Στέφανος, ἔπαινος καί καύχημα τῆς Μονῆς Βατοπαιδίου - παραμυθία καί διδάσκαλος τῶν Μοναχῶν - κήρυκας τῶν εὐσεβῶν - στῦλος τῆς Ὀρθοδοξίας.

«Χαίροις τῆς ἱερᾶς σου Μονῆς, στέφανος ὄντως ἔπαινός τε καὶ καύχημα, καὶ θεία παραμυθία, τῶν ἐν αὐτῇ μαθητῶν, οὓς διδάσκεις Πάτερ ἐκ τοῦ βίου σου, συνέσει κοσμούμενος, ἀρετῶν καταγώγιον· πρᾷος τῷ ὄντι, καὶ εὐθὺς τὴν προαίρεσιν, τοῖς αἰτοῦσί σε, τὰ σωτήρια ἔλεγες. Μάξιμε καρτερώτατε, οὐράνιε ἄνθρωπε, Ὀρθοδοξίας ὁ στῦλος, τῶν εὐσεβῶν κήρυξ γέγονας, παιδεύων διδάσκων, καὶ πρὸς θείαν  πολιτείαν τούτους ὡδήγησας». (Ἀπό τούς Αἴνους).

ΙΗ. Θεολόγος θεόληπτος - μύστης σοφότατος - «πύρινος γλῶσσα τάς αἱρέσεις φλογίζουσα» - μάχαιρα  ὀξύτατη  καί δίστομος.

«Ἔχων τὸν εὐσεβῆ λογισμόν, διαφερόντως τῶν παθῶν αὐτοκράτορα, ἐπέβης ἀνεπιστρέπτῳ, τῇ προαιρέσει ὀρθῶς, θείᾳ θεωρίᾳ διὰ πράξεως, θεολόγος θεόληπτος, μυστογράφος σοφώτατος, πύρινος γλῶσσα, τὰς αἱρέσεις φλογίζουσα, ὥσπερ μάχαιρα ὀξυτάτη καὶ δίστομος, πλάνας τὰς ἐκ τῆς Δύσεως, ἀνέτρεψας λόγοις σου, Μάξιμε θείων δογμάτων, ἡ ἀκριβὴς ἀναστήλωσις». (Ἀπό τούς Αἴνους).

ΙΘ. Ἁγνόν καταγώγιον (τόπος φιλοξενίας τοῦ θείου Πνεύματος καί τῆς σοφίας)  - κλίμαξ τῶν ἀρετῶν.

«Χαίροις  τὸ  τῆς  σοφίας  σεπτόν,  καὶ  Θείου  Πνεύματος ἁγνόν καταγώγιον, ἡ κλῖμαξ ἥν εἶδε τότε,  ὁ  Ἰακὼβ ἀρετῶν, ἃς ἐκτήσω Πάτερ ἱερώτατε· ἀγάπην τὴν κρείττονα, πρὸς Θεὸν συνεπλήρωσας, καὶ τὸν πλησίον, πρὸ σαυτοῦ σὺ τετίμηκας, τοῖς ποθοῦσι δὲ τὸν Χριστὸν πόθῳ ἔδειξας, Μάξιμε ἱερώτατε, φωτίζων τοῖς λόγοις σου, τὰς ἐκκλησίας στηρίζων, καὶ τῶν ἠθῶν τὴν ὀρθότητα, σφραγίσας τοῖς πόνοις, ὡς ἀπόστολός τις ἄλλος, τὴν μαρτυρίαν σου. (Ἀπό τούς Αἴνους).

Κ. Διδάσκαλος  καί Φωτιστής τῶν πλανεμένων λαῶν.

«Τὸ  κατ᾿  εἰκόνα  τηρήσας  ἀκέραιον, Μάξιμε πάτερ, πρὸς τὸ   καθ᾿   ὁμοίωσιν, δ’ ὡς δυνατὸν  προσπελάσας, υἱὸς  Θεοῦ πρεπόντως κεκλήρωσαι. Τῆς γὰρ φωνῆς Κυρίου, τοῦ Θεοῦ ἐπακούσας, «στήριξον τὸν ἀδελφόν σου», οὐκ ἔδωκας ὕπνον σοῖς ὀφθαλμοῖς. Τῆς δὲ κρείττονος ὁδοῦ, τὸ πέρας ἐκπληρώσας, τοῖς βορείοις ἀπεδήμησας λαοῖς, σκότει ἀγνωσίας καὶ ἀχλύει αἱρέσεων πεπλανημένοις· οὓς διδάσκων καὶ φωτίζων ἐπέστρεψας, πρὸς νομὰς σωτηρίους· φθόνῳ δὲ τοῦ ἐχθροῦ διασυρείς, φυλακαῖς πολυετὴς ἐκαρτέρησας, σφραγίσας σου τὸ ἔργον δι᾿ ὁμολογίας· καὶ νῦν ἐν οὐρανοῖς, τῶν πόνων σου τὰ ἔπαθλα κομιζόμενος, μνήσθητι καὶ ἡμῶν, τῶν εὐφημούντων σε».